Zeeuwse Voedselbossen

Het Zeeuwse Voedselbos bestaat uit een geleidelijke overgang van een bloemrijke kruidlaag die dient als snackbar voor de rosse metselbij, naar een gevarieerde struiklaag waar de kneu kan schuilen tot aan een inheemse boomlaag waar de zomertortel kan nestelen.

Er is veel belangstelling voor het thema voedselbossen maar er zijn ook nog veel vragen zoals wat kan en mag er en hoe pak ik het aan?
De Provincie Zeeland en Stichting Landschapsbeheer Zeeland willen graag de aanleg van voedselbossen in onze provincie stimuleren.
Door het opbouwen van een Kennisnetwerk bieden we informatie voor iedereen die in Zeeland een voedselbos wil beginnen.

Hier vindt u diverse informatie over voedselbossen in Zeeland.

Wat is een voedselbos?

Een voedselbos is wat SLZ betreft een plek met een grote verscheidenheid aan flora en fauna. De basis van een Zeeuws voedselbos is inheems en bestaat uit verschillende vegetatielagen. Een vitaal voedselbos heeft een kruinlaag met hoge bomen, een tussenlaag met lagere bomen, een struiklaag, een kruidlaag, een laag met bodembedekkers en een laag met klimmende planten. Doordat een voedselbos uit verschillende lagen bestaat, ontstaat er leefgebied voor verschillende soorten. Zo kan een buizerd gaan broeden in een van de hoge bomen, vormen de bessen en bloesems van struiken een belangrijke voedselbron voor vlinders en vogels.

Welke soorten aanplanten?

Soortenlijst voedselbossen

Het liefst zien we voedselbossen met veel inheems, autochtoon en streekeigen plantmateriaal. SLZ heeft een soortenlijst opgesteld waarin onderscheid wordt gemaakt tussen inheems, uitheems of streekeigen. De onderstaande lijst verandert regelmatig, dit komt omdat onze kennis groeit.

Soortenlijst voedselbossen

Let wel op:

Niet alle plantendelen zijn eetbaar
Sommige planten lijken erg op elkaar

Woekerende of invasieve soorten

Helaas zijn er ook soorten die erg dominant kunnen worden, of zelfs bekend staan als invasief. SLZ heeft een lijst opgesteld, hierin staan soorten waar je extra moet letten of die je beter niet kunt aanplanten.

Dominante soorten

Netwerk bijeenkomsten

Graag willen we een Kennisnetwerk opbouwen rondom voedselbossen, waarbij belangstellenden breed worden geïnformeerd over voedselbossen. Dit jaar organiseren we daarom twee kennisbijeenkomsten en een veldbezoek.

De eerste bijeenkomst was op woensdag 30 juni 2021 van 18.30 – 19.30 uur.
Tijdens dit webinar kwam vooral de basisinformatie over voedselbossen aan de orde.
Deze vond digitaal plaats en is terug te kijken via deze link: Voedselbossen in Zeeland (royalcast.com)

Programma:

Welkom door Caroline Geluk, Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ)
Aanmoediging door gedeputeerden Anita Pijpelink en Jo-Annes de Bat, Provincie Zeeland
Geschiedenis, vormen, voor- en nadelen Voedselbos door Naomi Oostinga, SLZ
Kaders en kansen voor voedselbossen in Zeeland door Chris Vreugdenhil, Provincie Zeeland
Ervaringen/praktijk, permacultuur en (maatschappelijk) nut door Viviane Smit, Stichting Platform Voedselbossen
Vervolg Kennisnetwerk door Caroline Geluk, SLZ
Einde

Klik hier om de presentatie in pdf te bekijken.
Heeft u na het bekijken van het webinar nog vragen, mail die dan aan info@landschapsbeheerzeeland.nl

In het najaar komt er een vervolgbijeenkomst op locatie.
Deze is gepland op zaterdag 16 oktober (nog onder voorbehoud).
Dan zullen we de kennis verder verdiepen en brengen we een bezoek aan een Zeeuws voedselbos.
Voor wie: Starters van een voedselbos.

Wilt u hierbij aanwezig zijn, dan kunt u zich nu al opgeven door een mail te sturen aan: info@landschapsbeheerzeeland.nl
U ontvangt dan t.z.t. de uitnodiging met het programma.

Na het volgen van de kennisbijeenkomsten kunt u bewuste keuzes maken voor de aanleg en het duurzame beheer van een voedselbos.

Voedselbossen in Zeeland

Stichting Platform Voedselbossen - Walcheren
Voedselbron Graauw - Zeeuws Vlaanderen
Voedselbos de Langhe Laere - Nieuw- en Sint Joosland - Walcheren
Voedselbosjes op schoolpleinen - diverse locaties in Zeeland
Beheerlyckheid - Den Osse - Schouwen-Duiveland
Voedselbos Hof ter Linde - Ritthem - Walcheren
Stichting Voedselbos Goes - Zuid-Beveland

Voedselbos-abonnement

SLZ biedt de mogelijkheid om een voedselbos-abonnement af te sluiten.
Klik hier voor meer informatie.

Handige links

Natuurbeheerplan Zeeland: www.kaarten.zeeland.nl/map/atlasvanzeeland
Huidige Omgevingsverordening: https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR613688/7
Omgevingsvisie in de maak: https://voor.zeeland.nl/omgevingsvisie/downloads/
Subsidieregelingen POP 3 LEADER: www.zeeland.nl/subsidie-aanvragen/pop3-leader-projecten
Groen Kennisnet (publicaties over voedselbossen): https://www.groenkennisnet.nl/nl/groenkennisnet/dossier/dossier-voedselbossen.htm
Regeling Samenwerking voor Innovatie: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/prb 2021 4695.html
Verdienmodellen, Voedsel uit het bos: https://voedseluithetbos.nl/businesscases/
Duurzame Doorbraak Voedselbosbouw (2019 - 2023, voor grootschalige voedselbossen op landbouwgrond). Programma van Stichting Voedselbosbouw: https://www.voedselbosbouw.org/projectontwikkeling
Greendeal Voedselbossen: https://greendealvoedselbossen.nl/
Oproep: zet uw Zeeuwse voedselbos op de kaart, aanmelden bij voedselboskaart@gmail.com

Meer (landelijke) informatie:

Samenwerking

Veel gestelde vragen

Klopt het dat een voedselbos niet naast agrarisch natuurbeheer/patrijzenranden aangelegd mag worden? Ter bescherming van de weidevogels.

De patrijs is een akkervogel die profijt heeft van hagen in het landschap. Dit geldt ook voor een aantal andere boerenlandvogels. Weidevogels zijn in het algemeen gebaat bij een zeer open landschap, zonder veel bomen of struiken waar predatoren zich kunnen ophouden. Het is dus afhankelijk van het type landschap en het doel van het agrarisch natuurbeheer of een voedselbos naast percelen met agrarisch natuurbeheer past. Op de kaart van de Zeeuwse bosvisie is terug te vinden waar het landschap in principe geschikt zou zijn voor de aanleg van een voedselbos.

Meer informatie

Over waar wel en niet een voedselbos mag: wanneer fruitbomen zijn toegestaan op een locatie dan is een voedselbos toch ook geen probleem?

Dat klopt. Fruitbomen zijn toegestaan op grond met een agrarische bestemming. In de Gecombineerde Opgave voor RVO kan voor een voedselbos op agrarische grond worden opgegeven met gewascode 1940. Het voedselbos moet dan wel voldoen aan de voorwaarden zoals die in de Greendeal Voedselbossen zijn gedefinieerd. Het opgeven van die gewascode is alleen bedoeld voor subsidie en niet zozeer om toestemming te krijgen op agrarische grond een voedselbos te mogen verbouwen.

Meer informatie

Waar zijn er allemaal al bestaande voedselbossen in Zeeland?

Zie www.voedselboszeeland.nl voor alle ons bekende locaties in Zeeland.

Meer informatie

Waarom mag je in een natuurgebied geen voedselbos aanleggen? Bomen, planten en kruiden zijn toch natuur?

De natuurgebieden maken deel uit van het NatuurNetwerk Zeeland (NNZ). Hieraan zijn in onze provincie strikte ecologische voorwaarden gesteld. Dit is vastgelegd in het Natuurbeheerplan Zeeland. Voedselbossen passen daar helaas niet in. Andere provincies hebben soms andere voorwaarden gesteld waarbinnen voedselbossen wel mogelijk zijn. Vaak is daar de oppervlakte van het Natuurwerk groter dan in Zeeland.

Meer informatie

Wat is het doel van een voedselbos?

Het doel van een voedselbos is op een duurzame wijze voedsel produceren. Maar een voedselbos is tegelijkertijd een krachtig ecosysteem met een hoge biodiversiteit en een gezond bodemleven. Daarnaast leveren voedselbossen een bijdrage aan klimaatadaptatie.

Meer informatie

Wat is jullie (SLZ) bedoeling met de indeling van de voedselbossen in 3 types?

Het doel hiervan is dat SLZ een passend advies kan geven aan eigenaren met verschillende behoeftes. Sommige eigenaren willen hun bosje graag zo natuurlijk mogelijk houden, anderen vinden het juist leuk om allerlei uitheemse soorten aan te planten.

Meer informatie

Welke gemeentelijke bestemming moet je grond hebben als je er een voedselbos wilt aanplanten?

Dat is in eerste instantie aan de gemeente om te bepalen als bevoegd gezag voor het bestemmingsplan. Wanneer het voedselbos primair bedoeld is voor de productie van voedsel, zal de bestemming agrarisch waarschijnlijk het meest passend gevonden worden.

Meer informatie

Zijn er belemmeringen m.b.t. het bestemmingsplan wanneer er een voedselbos wordt aangelegd?

Dat is mogelijk. Het perceel zal een passende bestemming moeten hebben waarbinnen de aanleg van een voedselbos mogelijk is of de huidige niet passende bestemming moet gewijzigd worden. Het aanplanten van houtopstanden t.b.v. een voedselbos zal in veel gevallen omgevingsvergunningplichtig zijn binnen een agrarische bestemming. Er kan namelijk sprake zijn van effecten op aangrenzende agrarische percelen zoals schaduw, bladval, wildschade etc. Daarnaast kunnen ook vanuit het aspect landschap binnen een bestemmingsplan beperkingen zijn opgelegd aan opgaande beplanting op bepaalde locaties of vanuit natuur omdat er bv. een weidevogelgebied naast het perceel ligt.

Meer informatie

Is er een minimaal oppervlak voor een voedselbos?

De definitie van een voedselbos verschilt per persoon. Afhankelijk van wat je doel is, kun je de grootte bepalen. Wil je zo nu en dan eruit snoepen? Dan kun je al in een ‘gewone’ tuin wat aanplanten. Wil je commercieel aan de slag? Dan zal je toch een groter moeten denken (vanaf 0.5 hectare).

Meer informatie