Wie vanuit de lucht naar de gemeenten Borsele en Reimerswaal kijkt, ziet naast een paar overeenkomsten ook aardig wat verschillen. De polders die aan Wester- of Oosterschelde grenzen zijn grootschalig en open van karakter. Dat geldt in de Zak van Zuid-Beveland grofweg zuidelijk van de lijn ’s Heerenhoek, Driewegen, Oudelande en Ellewoutsdijk. Voor Reimerswaal geldt dat zelfs voor het grootste deel van de gemeente, waarvan bijna de hele oppervlakte binnen de twee kilometer vanaf de Wester- of Oosterschelde ligt. In die open gebieden zo dicht bij het grote water is het niet optimaal voor bomen. Daar heerst de wind. Een verschil tussen beide gemeenten is dat Borsele midden in de Zak wel een kleinschalig gebied heeft, waar bijna alle dijken beplant zijn en er voor bomen een veel gunstiger microklimaat heerst.
Reimerswaal
Het merendeel van Reimerswaal is nieuw land, ingeklemd tussen de Scheldes. Er is brak grond- en kwelwater en soms zware zeeklei, en ook nog eens deels overstroomd bij de Watersnoodramp. Gwendal Uytdewilligen, beleidsambtenaar van de gemeente Reimerswaal: ’Op deze gronden zouden van nature populieren, elzen, essen en wilgen gedijen. Deze soort bomen worden vaak niet oud genoeg om een monumentale status te krijgen. Dat maakt onze monumentale bomen op zich al een wonder, dat ze er nog staan. Met alle boomziektes, schimmels en insectenaantastingen wordt het behouden van volwassen bomen steeds meer een uitdaging. De monumentale paardenkastanjes in Reimerswaal zijn vrijwel allemaal aangetast door de Bloedingsziekte en zullen successievelijk worden gerooid. Hoe zonde! Daarnaast lijkt de hoeveelheid klachten over vallende blaadjes en wortelopdruk toe te nemen’.
Monumentale bomen
Waar moet je in Reimerswaal naartoe als je monumentale bomen wilt zien? Gwendal: ’Bomen die ik zelf het bezoeken waard vind zijn de monumentale treurbeuk op begraafplaats van Yerseke, de potentieel-monumentale plataan in de muziektuin (Boomdijk) te Hansweert, de enorme monumentale Vleugelnoot en Plataan in De Groente (parkje) in centrum Krabbendijke. In het park De Groente is op dit moment een hele reconstructie gaande, waarbij met grote inspanningen en innovatievetoepassingen wordt gewerkt om zoveel mogelijk bomen te sparen en de groeiplaats van de monumentale bomen zo min mogelijk te verstoren. In de kern Rilland staan veel grote en potentieel monumentale bomen, in het verleden heeft hier een bomenminnende burgemeester veel mooie en bijzondere soorten laten aanplanten.
Kapvergunning
Gemeente Reimerswaal heeft op de gemeentelijke lijst van waardevolle bomen zowel de herdenkingsbomen als de Bomenstichting-bomen en de potentieel monumentale bomen staan. In totaal zijn dat zo’n 56 openbare bomen. Er zijn daarnaast ook nog particuliere monumentale bomen. De gemeente heeft in de APV kapregels vastgesteld. Bomen in achtertuinen zijn vrij van vergunning, zo ook coniferen. Bomen waar wel een kapvergunning voor nodig is (dikker dan 20 cm) worden per boom beoordeeld en vrijwel altijd wordt een op de locatie afgestemde herplantplicht opgelegd. Wanneer herplant in de openbare ruimte niet mogelijk is, geeft de gemeente bomen cadeau aan de bewoners op basis van vrijwilligheid. Deze bomen moeten wel in de voortuin worden geplant.
Borsele
Kenmerkend voor Borsele zijn de vele grenslindes, al dan niet op vliedbergen. Veel van deze grenslinden zijn al erg oud, mogelijk wel al enkele eeuwen. Bijna alle dijken zijn er met bomen beplant met een veelheid aan soorten. Naast populieren zijn er wilgen, essen, eiken en ook nog steeds wel veel iepen.
Daarnaast zijn met name in ’De Zak’ de vele erven rijkelijk beplant, wat het gebied een groene uitstraling geeft. In de dorpjes staan oude bomen bij kerken en begraafplaatsen. Volgens de Bomenstichting staat de oudste treurbeuk van Nederland bij de katholieke kerk Heilige Blasius in Heinkenszand. In dat zelfde dorp staat op Landgoed Landlust een flinke partij monumentale bomen, waaronder gigantische eiken en beuken.
Beschermd
Beleidsmedewerker Jacob Bouwman legt uit hoe de bomen in Borsele worden we een vastgestelde waardevolle bomenlijst waarmee ze op basis van de bestemmingsplannen bescherming genieten. De kapverordening is geschrapt. Veel info is op onze website te vinden. De lijst moet minimaal eens in de tien jaar ‘ververst ‘ worden’. Maar welke bomen zijn dan nog meer beschermd via de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) en hoe werkt dat dan? Jacob: ’Rijen bomen op dijken, daar moet ook altijd een omgevingsvergunning voor worden aangevraagd. Wij eisen vervolgens herplant op 5m van de stobbe. Maar het gaat ook om de instandhouding van beeldkwaliteitsplannen bij nieuwbouwwijken. En er is de Instandhoudingseis bij verplichte landschappelijke inpassingen. De Instandhoudingseis kan zijn vastgelegd in een koopakte (dat is bijzonder: zo hebben wij o.a. gemeentelijke bomen in particuliere tuinen!). En er zijn de Beschermde dorpsgezichten Borssele en Nisse. In onze nieuwe groenstructuurplannen doen we ons best om bestaande bomen op termijn de waardevolle status te kunnen geven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de platanen op de Molendijk (ter hoogte van de Bierdulve) te ’s-Heerenhoek. Om die reden zitten we nu tot onze oren in een boomspiegelproject. Doel is om de groeiplaats te vergroten, gericht op de toekomst’.
Door: Lucien Calle, SLZ
Dit artikel is afkomstig uit het kwartaalblad van Landschapsbeheer Zeeland (Nr. 4 Winter 2019)
