Zeeuwse hagen werden vooral aangeplant als veekering en bestonden daarom bijna altijd uit doornige soorten. De soort die het meest in de heg voorkomt is de meidoorn. Andere doornstruiken die in de meidoornheg voorkomen zijn hondsroos, sleedoorn en (koe)braam. Verder groeiden er ook vaak vlier, es, iep, spaanse aak of veldesdoorn en liguster in. Deze gemengde heggen zijn typisch Zeeuws en worden daarom ook Zeeuwse hagen genoemd. Heggen van haagbeuk en beuk kwamen vroeger niet zo veel voor in Zeeland. Op de Zeeuws Vlaamse zandgronden zijn nog wel eens heggen van hulst te zien.
Waar werden de Zeeuwse hagen aangeplant?
Als er al een andere scheiding was, bijvoorbeeld een sloot, dan plantte men niet ook nog eens een heg (op het sloottalud ontstond overigens vaak vanzelf een heg). Heggen werden aangelegd langs de siertuin, moestuin, boomgaard en huisweiden. Langs de tuin en de hofdam werden de heggen meestal kort gehouden, waardoor er geschoren hegjes ontstonden. Wat verder van huis mochten de heggen flink uitdijen. Voor aan de weg waren een hek of niet prikkende heg ook voldoende, het vee liep daar immers toch niet. Datzelfde geldt voor (delen van) tuinen waar het vee nooit kwam.
Ieder winterhalfjaar werden eventuele gaten in de heggen dicht gevlochten. Brandhout was een gewaardeerd bijproduct van de heggen. Fijne doorntakken gaven de felste hitte in de bakoven. De doorntakken werden op hopen bewaard. Beschutting voor vee en gewas was bijkomend voordeel. De lange takdorens van sleedoorn werden als worstpinnen gebruikt. Jonge rozen werden uitgestoken en als onderstammem verkocht aan kwekerijen. Rozenbottels werden geplukt en verkocht.
Verdwijning van Zeeuwse hagen
Aan het eind van de 19e eeuw werd het prikkeldraad uitgevonden. Prikkeldraad is makkelijk verplaatsbaar en neemt minder ruimte in beslag dan een haag. Door deze uitvinding verloren veel hagen de functie als vee-afscheiding en mede om deze reden zijn er veel hagen verwijderd. Gelukkig zijn er nog typische Zeeuwse hagen bewaard gebleven: denk aan het heggengebied ten zuiden van Nisse of het heggengebied van Arnemuiden. Stichting Landschapsbeheer Zeeland zet zich in om de Zeeuwse haag in het landschap te behouden, door aan te planten en te beheren.
Zelf een Zeeuwse haag aanplanten?
Een Zeeuwse haag is een dichte haag die bestaat uit diverse (doorn)struiken, aangevuld met enkele boomvormers. De haag kan ongeveer 3-4 m hoog worden, de boomvormers hoger. Door aanplant in groepen van 3-8 stuks per soort ontstaat in de loop der jaren een afwisselend beeld. De diverse struiksoort zorgen met hun doorns, fraaie bloeiwijze en bessen voor een prima biotoop voor bijvoorbeeld zomertortels, kneuen en winterkoninkjes.
Voorstel aanleg: 2 á 3 rijen 220m haag x 1 struiken per meter = 660 stuks bosplantsoen, afgerond 675 struiken.
- 125 stuks meidoorn (niet als je naast een professionele fruitteler woont, i.v.m. Bacterievuur)
- 125 stuks sleedoorn
- 125 stuks hondsroos
- 125 stuks wilde liguster
- 125 stuks gelderse roos
- 50 stuks veldesdoorn
Let op: bij beweiding met vee dient de haag te worden uitgerasterd (raster op 1m. voor de haag).
Advies voor bodembedekker in beplantingen
Ter voorkoming van onkruiden in de beplanting hebben wij goede ervaring met het inzaaien van witte cultuurklaver (ras: b.v. Merwi, Alice) omdat deze plant een goede bodembedekking geeft, weinig concurreert met de beplanting (eigen stikstofbinding) en persistent is gedurende meerdere jaren. Belangrijk is dat er op het moment van inzaai geen onkruiden aanwezig zijn, er een goed zaaibed is en dat temperaturen voldoende hoog zijn voor snelle groei van de klaver. De beste zaaitijd is de tweede helft van mei, daarvóór de grond schoon houden met een oppervlakkige grondbewerking. Probleemonkruiden (b.v. distels) gedurende de eerste jaren tijdig en pleksgewijs bestrijden.
Onderhoud Zeeuwse hagen
Na aanplant: terugzetten op 50 cm. – om wat meer zijtakken te krijgen.
Onderhoud: afhankelijk van gewenst beeld evt. om de 5-10 jaar afzetten op 1 meter hoogte.
Losse heg of struikenrij: onderhoud - Hierbij laten we enkele struiken uitgroeien.
De andere halen we in de loop der tijd eruit (dunnen).
Eén keer in de drie jaar zetten we de mooie struiken vrij.
Onderhoud van een strakke haag: na aanplant eerst terugzetten op 50 cm.
Daarna één maal in het jaar snoeien.
Vaak dicht bij het huis of de gebouwen.
Uiteraard kun je bij ons terecht voor advies of hulp bij onderhoud en aanplant. Neem gerust contact op met een van onze medewerkers.
