Agrarisch natuurbeheer
Sinds jaar en dag kent SLZ het werkveld Agrarisch Natuurbeheer. In het oog springende projecten zijn bijvoorbeeld de Goese heggen en d’Aegen op Walcheren, waarbij streekeigen struweelbeplanting op landbouwpercelen wordt aangeplant en onderhouden. Daarnaast zijn er vele bedrijfsnatuurplannen geschreven en uitgevoerd, veelal gericht op en rond het boerenerf. Op landelijk niveau is er beleid om Agrarisch Natuurbeheer op landbouwgrond te stimuleren. Tot en met 2015 organiseerde de overheid dit zelf via de Subsidieregeling Natuur en Landschap (SNL) Elke agrarisch ondernemer kon een subsidiepakket aanvragen voor bijvoorbeeld de aanleg en beheer van een akkerrand of een dijk met bijzondere flora. De overheid sloot zelf contracten met individuele deelnemers . De overheadkosten van deze manier van werken bleken hoog te liggen.
Van SNL naar ANLb
In 2014 is het SNLstelsel grondig geëvalueerd en werd duidelijk dat een vervolgtraject effectiever en efficiënter zou moeten. Om provinciale doelsoorten (vogels, amfibieën etc ) beter te bedienen, is maatwerk nodig en zou een heel belangrijke rol bij de vrijwillige, agrarisch natuurverenigingen (ANV’s; de zogeheten agrarisch collectieven) moeten liggen. SLZ spreekt in die periode meer dan geregeld met collegaorganisaties van Brabants Landschap, ZLTO, Brabants Particulier Grondbezit en Zeeuws Particulier Grondbezit. Het idee wordt uitgewerkt om in samenwerking, als nieuwe Stichting ZeeBra, op non-profitbasis een aantal diensten aan de toekomstige uitvoerders van het nieuwe ANLb Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer aan te bieden. Samen hebben deze organisaties immers expertise in huis van ecologie, monitoring, de landbouwpraktijk, het particulier grondbezit, subsidieaanvragen en specifieke softwarepakketten. In Zeeland werken alle negen ANV’s samen in het collectief Poldernatuur Zeeland. Stichting ZeeBra wordt als adviserende partij ingezet. De Provincie Zeeland heeft jaarlijks € 1,6 miljoen aan rijksgelden te besteden aan Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer. De Provincie bepaalt de kaders en Poldernatuur selecteert werkgebieden, stelt maatwerkpakketten op, werft deelnemers, verdeelt de beheervergoedingen, controleert beheereenheden en monitort de doelsoorten.
Belangrijkste spelregels
- Zeeuwse doelsoorten: ambassadeursoorten; patrijs, veldleeuwerik, kamsalamander, steenuil, kievit
- Werving: alleen in kansrijke gebieden waar deze soorten nog voorkomen
- Voldoende omvang van beheermaatregelen: geen versnippering meer, maar maatregelen moeten altijd geclusterd in een bepaald gebied liggen Zo geldt voor akkervogels het criterium dat een werkgebied minimaal 500 ha groot is en dat daar 5% (= 25 ha) maatregelen/ pakketten worden afgesloten
- Variatie in pakketten: in een werkgebied moet een mix zijn van pakketten die gericht zijn op voedselaanbod, schuilgelegenheid, broedgelegenheid en veilige opgroei mogelijkheden voor de jongen
- Strenge toetsing op de jaarlijkse subsidieaanvraag door EU
Deelname
Spelregels genoeg, maar zonder deelnemers gebeurt er helemaal niets Grondgebruikers van percelen met agrarisch gebruik die in de geselecteerde gebieden liggen, kunnen hun belangstelling kenbaar maken. Anderzijds zoekt Poldernatuur Zeeland ook gericht naar deelnemers om ontbrekende schakels in te vullen. De beheervergoeding is marktconform. De deelnemer wordt er niet rijk van, maar legt er zeker niet op toe. Over de omzet mag Poldernatuur Zeeland maximaal 20% toeslag rekenen om de organisatiekosten te dekken. De pakketten passen prima in de bedrijfsvoering van de deelnemers. Denk daarbij aan randen langs sloten die toch al een iets lagere opbrengst kennen; vogels gedijen juist goed op percelen met natte plekken. Landschapselementen zoals poelen en knotbomen aangrenzend aan landbouwgrond komen ook in aanmerking, mits in een werkgebied van Poldernatuur en voldaan wordt aan de andere spelregels.
Door: Jacob Bouwman, medewerker SLZ
Dit artikel is afkomstig uit het kwartaalblad van Landschapsbeheer Zeeland (Nr.2 Zomer 2018).
