Andrena pilipes
De koolzwarte zandbij (Andrena pilipes) is een in Nederland zeldzame (zz) soort, die ook nog eens een zeer negatieve trend heeft (Trend sinds 1950: Afname in verspreiding met 86%, dus zeer sterk afgenomen (ttt). Ze staat als bedreigd op de Rode lijst (*1).
De soort kwam vroeger in Zeeland voor, maar er zijn de laatste 10 jaar geen waarnemingen meer. De soort was dus als uitgestorven gewaand en als zodanig beschreven in de Zeeuwse bijenatlas (*2).
Op 11-6-2018 werd een vrouwtje van deze soort waargenomen in een terrein van Rijkswaterstaat (RWS) door Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) medewerker Lucien Calle, bij het Bathse spuikanaal, aan de oever van de Westerschelde. SLZ voert in opdracht van RWS een onderzoek uit naar kwetsbare bijensoorten in de terreinen behorende bij ‘Vaarwegen Zeeuwse Delta’.
Zeldzame bij
Vroeger kwam de soort wijd verspreid op de binnenlandse zandgronden voor. Het is onduidelijk waarom zij daar nu is verdwenen. In Nederland komt deze zeldzame bij recent vooral in natuurontwikkelingsgebieden langs de grote rivieren (*1). Deze vondst sluit daar mooi bij aan en ook bij de recente vondsten meer stroomopwaarts langs de Schelde. Langs de Beneden Zeeschelde tot aan Antwerpen zijn de laatste jaren ook enkele exemplaren ontdekt. Dat maakt de kans groot dat het hier om een kleine (meta) populatie gaat. Ook op (en in de omgeving van) de Maasvlakte is de laatste jaren een populatie ontdekt.
De kans is groot dat het om een nieuwe vestiging gaat, omdat juist het terrein waar de bij nu aanwezig was, vroeger tamelijk intensief geïnventariseerd is geweest en de kans dat de soort daarbij werd gemist, lijkt onwaarschijnlijk.
Het vrouwtje werd met een insectennet gevangen, met een loep bestudeerd en daarna gefotografeerd. Tot slot werd de bij in hetzelfde gebied, kort na de vangst weer vrijgelaten.
De dame had wat stuifmeel aan de achterpoten, daarmee is de kans groot dat ze in de directe omgeving een nest aan het bevoorraden was. Het terrein lijkt in principe geschikt om een populatie van deze soort te huisvesten.
(*1) M. Reemer, 2018, Basisrapport Rode Lijst Bijen
(*2) L. Calle & Ch. Jacobusse 2008, Bijen en wespen in Zeeland
Kwetsbare bijen project
Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ), Stichting Het Zeeuwse Landschap (HZL) en Rijkswaterstaat (RWS) onderzoeken in het kader van het project ‘Bescherming van kwetsbare bijen in Zeeland’, welke kwetsbare soorten in hun terreinen voorkomen en welke maatregelen nodig zijn om deze te behouden of te versterken. Het project wordt financieel ondersteund door de Provincie Zeeland en de Nationale Postcode Loterij. De looptijd van het project is tot eind 2019.
Op dit moment zijn er al veel projecten die gericht zijn op een verbetering van de situatie van de bijen. Er worden overal bloemranden ingezaaid en bijenhotels geplaatst. Dit zijn nuttige initiatieven, maar het zijn toch vooral de wat algemenere soorten die hier een extra duwtje in de rug krijgen. Bij de heel zeldzame en kwetsbare bijen ligt dat veel ingewikkelder, terwijl dit de soorten zijn die de hulp het hardste nodig hebben.
