Sinds jaar en dag kent SLZ het werkveld Agrarisch Natuurbeheer. In het oog springende projecten zijn bijvoorbeeld de Goese heggen en d’Aegen op Walcheren, waarbij streekeigen struweelbeplanting op landbouwpercelen wordt aangeplant en onderhouden. Daarnaast zijn er vele Bedrijfsnatuurplannen geschreven en uitgevoerd, veelal gericht op en rond het boerenerf. Op landelijk niveau is er beleid om Agrarisch Natuurbeheer op landbouwgrond te stimuleren.
Inderdaad is het handig om meerdere personen te hebben die graag willen helpen. Voor een puur productief voedselbos kun je arbeidskrachten inschakelen, voor een recreatief voedselbos kun je denken aan plukabonnementen of vaste oogstmomenten met betrokkenen, voor een voedselbos met zorgfunctie kun je denken aan oogsten als dagbesteding, voor een voedselbos met educatieve functie kun je oogsten begeleiden met educatie, enzovoorts.
Wespen zijn erg nuttige dieren. Zo bestuiven ze allerlei planten tijdens hun zoektocht naar nectar. Ook zijn het echte opruimers, ze helpen bij het opruimen van kadavers. Tot slot vangen wespen vliegen, dazen en muggen, hiermee helpen ze een insectenplaag te voorkomen.
Voor veel mensen is de veenmol (Gryllotalpa gryllotalpa), molkrekel of aardkreeft een onbekende. Hij leeft grotendeels onder de grond en is vooral 's nachts actief. De veenmol is een soort krekel en kan 3,5 tot 5 cm groot worden. Hij is geelachtig tot roodbruin en fijn behaard.Hij gebruikt de grote voorpoten als graafwerktuig en graaft vingerdikke gangen tot een kriskras patroon vlak onder het grondoppervlak. Hij gebruikt de gang meerdere malen en schuilt vaak onder loopplanken in de tuin. Verder kan de veenmol met zijn graafpoten goed zwemmen. Op zijn kop zitten 2 sprieten voor reuk, tast en smaak; 2 staartsprieten dienen als tast tijdens het achteruit kruipen. Lees verder hoe u de overlast van deze "krekel" kunt beperken.
Het is een echte pionierssoort, de rugstreeppad, die zijn naam dankt aan een herkenbare streep over zijn rug. Juist zo’n pioniersoort vormt een uitdaging om goed beheer te voeren en beschermingsmaatregelen te treffen. Of het effectief is, kunnen we niet direct weten. Maar zeker is dat ze een voorkeur hebben voor landschappelijk dynamische gebieden, zandig substraat en ondiepe tijdelijke voortplantingswateren zonder dichte of opgaande beplanting.
Het herstellen van Zeeuwse boerderij is niet altijd makkelijk. Oude technieken en materialen zijn niet overal verkrijgbaar. Met deze publicatie hoopt Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) een bijdrage te leveren aan het behoud van ons erfgoed en daarmee aan het behoud van de identiteit van de diverse regio’s in Zeeland.Hoe metsel ik een vervallen regenput op, wat is het recept voor nieuwe voegen, waarmee moet ik het hout van mijn schuur behandelen, hoe maak ik een nieuwe mendeur. Antwoord hierop vind je in de gids 'De kleine historische elementen in Zeeland'. 'Een gids voor instandhouding en herstel'. Door middel van talrijke foto's en tekeningen biedt deze gids handvatten, technische tips en zet vele adviezen bij elkaar.
Wat fijn dat u overweegt om SLZ een donatie te geven! Hartelijk dank!Middels een periodieke gift kunt u SLZ een bedrag schenken dat aftrekbaar is voor uw inkomstenbelasting. SLZ ontvangt het gehele bedrag maar u krijgt (een deel van) uw geld terug. Dat komt omdat SLZ een ‘Algemeen Nut Beogende Instelling’ (ANBI) is, wat betekent dat wij, als erkend goed doel, geen belasting hoeven af te dragen over de ontvangen schenkingen en giften. U weet dus zeker dat uw gift volledig ten goede komt aan het cultuurlandschap in Zeeland!U hoeft niet meer langs de notaris om een periodieke gift te regelen. Het enige wat u moet doen is het invullen van een overeenkomst en deze aan ons op te sturen.Ook is het mogelijk om eenmalig een donatie te doen.Klik hieronder op meer informatie.
De wilde bij heeft het nodig dat meer mensen voor hen wilde bijenplekken aanleggen en zo ruimte geven voor nesten en voedselplekken.De bodem bewonende soorten kan je extra helpen door het maken van een zandheuvel. Bodembewoners zoals zandbijen krijgen veel kansen in een kale of half begroeide zandheuvel. Deze kan bevolkt worden door grote aantallen van veel verschillende soorten.
Van egels is bekend dat ze steeds vaker het platteland verruilen voor de veiligheid van achtertuinen in dorpen en steden. Lees wat je kan doen om je tuin egelvriendelijk te maken.
Bijen en wespen hebben een grote voorliefde voor warme, zonbeschenen plaatsen, om daar hun nest te bouwen. Er zijn goede mogelijkheden om deze dieren te helpen. Daarbij is het goed te weten dat deze dieren niet steken (en al zouden ze daartoe toch een keer een poging wagen, ze doorgaans niet eens door de menselijke huid kunnen prikken). Een van de dingen die je kan doen is een bijenhotel bouwen.
Tijdens het maken van een tocht, op de fiets, te voet, te paard of op de mountainbike is niets zo vervelend als het ontbreken van duidelijke bewegwijzering. Ondanks continue controles kan het zijn dat je toch een gebrek tegenkomt.Meld onduidelijke, kapotte of ontbrekende bewegwijzering direct op het meldpunt van Routenetwerk Zeeland: https://www.routemeldpunt.nl/
Ongeveer een keer in de tien jaar moet een poel opgeschoond worden. Als de poel meer dan 50% begroeid is geraakt, wordt het tijd om op te schonen. De beste periode is van half augustus tot half oktober, dan zijn de meeste amfibieën uit het water.
Daar waar de ontpoldering bij Perkpolder plaats vond, was voorheen een leefgebied aanwezig voor soorten als patrijs en steenuil. Voor deze soorten moest een nieuw gebied ingericht worden. Direct aan de zuidzijde van de nieuwe zeedijk was een kleine akker aanwezig, waar een stuk bloemrijk grasland kon worden ingericht, met knotbomen en veel hoogstamfruitbomen. Ook een poel werd gegraven, een raster er omheen gezet en nu grazen er schapen. SLZ mocht een inrichtingsplan maken, het werk uitvoeren en ook de monitoring van de natuurwaarden doen.
Om bomen en struiken een zo groot mogelijke kans te geven om te gaan groeien, is het belangrijk om ze op een goede manier te planten of te bewaren. 100 % garantie kunnen we nooit geven, het zijn immers levende producten. De meeste kans op goede en gezonde bomen en struiken is door er voor te zorgen dat ze een goede start krijgen.
Bijna elke knotwilg is ooit begonnen als poot; een kale vuistdikke tak van ongeveer 3 meter lengte. Na het planten hebben we niet meer dan een kale poot van 2 meter hoog. Door een combinatie van snelle groei en juiste snoeiwijze transformeert de kale tak al in enkele jaren tot een mooi boompje met aan de top een kleine knot. De regel “boompje groot plantertje dood” gaat dus niet op voor knotwilgen.
In Nederland komen drie inheemse soorten iepen voor: de gladde iep, de ruwe iep en de fladderiep. Uit de kruisingen tussen de ruwe en gladde iep zijn de hybride Hollandse iepen ontstaan. Voor het uitbreken van de iepenziekte was vooral de Hollandse iep ‘Belgica’ langs wegen en op dijken een imposante verschijning. De monumentale en soms zeer oude veldiepen waren vooral te vinden op en rond de erven. Bij het uitbreken van de iepenziekte in de jaren tachtig bleken deze markante bomen helaas niet bestand tegen de ziekte en van de oorspronkelijke populatie bleef zo goed als niets over. De enige inheemse iepensoort die weinig vatbaar bleek voor de ziekte was de fladderiep. De soort komt in het wild niet voor in Zeeland en werd ook nooit veel aangeplant. In de zoektocht naar alternatieven voor de niet meerbruikbare soorten kwam er steeds meer belangstelling voor de fladderiep.
Er zijn een hoop dingen die jij kunt doen om de biodiversiteit in je tuin te verhogen. Zo kun je (doornige) hagen planten voor meer nestgelegenheid voor vogels. Ook kun je meer insecten naar jouw tuin lokken door voor bloemrijke planten te kiezen. Denk aan vogelwikke, koninginnekruid, heelblaadjes, watermunt, wilde marjolein of wilde peen. Daarnaast kun je rommelhoekjes maken, hier profiteren egels of amfibieën van.
Of je nu werkt in het groen of graag recreëert in de natuur, het is belangrijk om te weten wat je moet doen om een tekenbeet te voorkomen en wat je moet doen wanneer je een tekenbeet hebt.
Leer je Groen is ontwikkeld door LandschappenNL, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, IVN en de Vereniging voor Bos- en Natuureigenaren (VBNE). Het is ontstaan uit het idee dat alle vrijwilligers in het groen toegang zouden moeten hebben tot bepaalde basisinformatie. Op Leer je Groen vind je daarom modules die relevant zijn voor elk type groen vrijwilligerswerk. En het leuke is dat er geregeld weer nieuwe modules bijkomen, ontwikkeld door één van de deelnemende organisaties.
Zowel het Wandelnetwerk Zeeland als het Fietsnetwerk Zeeland is bewegwijzerd middels een knooppuntensysteem. Elk knooppunt heeft een nummer. Zo stippel je gemakkelijk je eigen tocht uit aan de hand van deze knooppunten. Onthoud de knooppuntnummers, schrijf ze op of noteer ze in je telefoon en je kunt op pad. De aanduidingen op de borden onderweg doen de rest.
Binnen het PARTRIDGE project worden verschillende maatregelen getroffen voor biodiversiteit in het agrarische landschap. Eén van deze maatregelen zijn de aanleg van robuuste bloemblokken. Wil jij weten hoe je een bloemblok aanlegt, waar je op moet letten en welke soorten er in het mengsel zitten? Download de brochure hier!
In het Zeeuwse landschap zijn veel elementen terug te vinden waarbij de vraag boven komt drijven: hoe is dit ontstaan? Neem bijvoorbeeld de kreken op Walcheren. De meesten van ons weten niet beter of deze kreken zijn aanwezig. Toch zijn ze pas ontstaan aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, nu bijna 74 jaar geleden.
De definitie van een voedselbos verschilt per persoon. Afhankelijk van wat je doel is, kun je de grootte bepalen. Wil je zo nu en dan eruit snoepen? Dan kun je al in een ‘gewone’ tuin wat aanplanten. Wil je commercieel aan de slag? Dan zal je toch een groter moeten denken (vanaf 0.5 hectare).
Eigenaren van een klein bosje (tot 5 hectare) kunnen sinds 2003 bij SLZ terecht voor beheeradvies. Dit is onderdeel van het Kleine Bosjes project. Het doel van dit project is het verhogen van de biodiversiteit van kleine bosjes.
Of het nu gaat om het maken van een plan, het planten van een boom of het herstellen van een toegangshek lijkt er op het eerste gezicht weinig perspectief, maar wanneer we alle projecten en regelingen eens nader bekijken, zien we toch nog aardig wat mogelijkheden.
Wij werken heel veel samen met vrijwilligers. Want zonder al die vrijwilligers zou er veel werk in het landschap niet gedaan kunnen worden! Wij kunnen regelmatig nieuwe vrijwilligers gebruiken!
De patrijs is een akkervogel die profijt heeft van hagen in het landschap. Dit geldt ook voor een aantal andere boerenlandvogels. Weidevogels zijn in het algemeen gebaat bij een zeer open landschap, zonder veel bomen of struiken waar predatoren zich kunnen ophouden. Het is dus afhankelijk van het type landschap en het doel van het agrarisch natuurbeheer of een voedselbos naast percelen met agrarisch natuurbeheer past. Op de kaart van de Zeeuwse bosvisie is terug te vinden waar het landschap in principe geschikt zou zijn voor de aanleg van een voedselbos.
Dat klopt. Fruitbomen zijn toegestaan op grond met een agrarische bestemming. In de Gecombineerde Opgave voor RVO kan voor een voedselbos op agrarische grond worden opgegeven met gewascode 1940. Het voedselbos moet dan wel voldoen aan de voorwaarden zoals die in de Greendeal Voedselbossen zijn gedefinieerd. Het opgeven van die gewascode is alleen bedoeld voor subsidie en niet zozeer om toestemming te krijgen op agrarische grond een voedselbos te mogen verbouwen.
Ooit kwamen hollestellen overal verspreid voor in het Zeeuwse getijdenlandschap. Hollestellen werden aangelegd op schorren. Er zijn in het Zeeuwse Deltagebied veel ‘stellen’ geweest. De oudste vermelding dateert van 1356. De stelbergen dienden ervoor dat de schaapsherders met de schapen bij hoge waterstanden een toevlucht hadden. De hollestelle bij Anna Jacobapolder is een van de weinige buitendijkse hollestellen in Nederland.cul
Op de website www.routenetwerkzeeland.nl vind je alle informatie over het Wandelnetwerk, Fietsnetwerk, Mountainbikenetwerk, Ruiternetwerk, Wielernetwerk en Kustroute in Zeeland. Routeplanners, kaarten, themaroutes en overige informatie is hier te vinden.Papieren routekaartenPapieren routekaarten kan je kopen bij een toeristisch informatiepunt, bij de lokale horeca of recreatie. Toeristische informatiepunten vind je hier: www.zeeland.com/nl-nl/visit/service/toeristische-informatiepuntenLet op! Sinds het verdwijnen van het VVV/Routebureau worden veel kaarten niet meer herdrukt.
Op de website www.routenetwerkzeeland.nl vind je alle informatie over het Wandelnetwerk, Fietsnetwerk, Mountainbikenetwerk, Ruiternetwerk, Wielernetwerk en Kustroute in Zeeland. Routeplanners, kaarten, themaroutes en overige informatie is hier te vinden.
Veel Zeeuwen hebben prachtige walnotenbomen op hun erf staan. Hoogstamboomgaarden met walnoten zijn natuurlijk mooie landschapselementen en geven na een aantal jaar behoorlijk wat opbrengst. Er zijn diverse adressen waar je de noten kunt brengen om ze te laten persen.
Op de website www.routenetwerkzeeland.nl vind je alle informatie over het Wandelnetwerk, Fietsnetwerk, Mountainbikenetwerk, Ruiternetwerk, Wielernetwerk en Kustroute in Zeeland. Routeplanners, kaarten, themaroutes en overige informatie is hier te vinden.
Op de website www.routenetwerkzeeland.nl vind je alle informatie over het Wandelnetwerk, Fietsnetwerk, Mountainbikenetwerk, Ruiternetwerk, Wielernetwerk en Kustroute in Zeeland. Routeplanners, kaarten, themaroutes en overige informatie is hier te vinden.
Routenetwerk ZeelandOp de website www.routenetwerkzeeland.nl vind je alle informatie over het Wandelnetwerk, Fietsnetwerk, Mountainbikenetwerk, Ruiternetwerk, Wielernetwerk en Kustroute in Zeeland. Routeplanners, kaarten, themaroutes en overige informatie is hier te vinden.
Er zijn 5 wielerroutes in Zeeland. Je vind deze via de website www.routenetwerkzeeland.nl.
Zie www.voedselboszeeland.nl voor alle ons bekende locaties in Zeeland.
Het eerste wat jonge fuutjes te eten krijgen, zijn veren. Hiermee krijgen ze een beschermende laag in hun maag zodat de ingeslikte graten minder prikken. De veertjes verteren niet, waardoor ze na een tijdje samen met de onverteerbare visgraten worden uitgekotst. Hierna moeten ze opnieuw veren eten om de beschermende laag te vernieuwen.
De aanleiding voor het samenwerkingsverband De Zeeuwse Natuur is een actiepunt, geformuleerd in het Collegeakkoord van Gedeputeerde Staten in 2016. De opdracht van het College was om de activiteiten van de (door de provincie gesubsidieerde) natuurorganisaties op het gebied van educatie, voorlichting, informatie en promotie in kaart te brengen. Het doel was om eventuele overlap in de gezamenlijke taken te schrappen en samen meer resultaat te behalen.
Al sinds enkele jaren zijn er alarmerende berichten over de snelle uitbreiding van een aantal zeer agressieve ziekten onder amfibieën. De huidziekte chytridiomycose veroorzaakt door de schimmel Batrachohytrium salamandrivorans (Bs), leidt wereldwijd massale sterfte onder amfibieën, ook in Europa en in Nederland. Eind 2010 is Ranavirus in Nederland aangetoond. Er zijn verschillende ranavirussen. Ranavirussen kunnen massale sterfte veroorzaken in populaties vissen, amfibieën, of reptielen.
De natuurgebieden maken deel uit van het NatuurNetwerk Zeeland (NNZ). Hieraan zijn in onze provincie strikte ecologische voorwaarden gesteld. Dit is vastgelegd in het Natuurbeheerplan Zeeland. Voedselbossen passen daar helaas niet in. Andere provincies hebben soms andere voorwaarden gesteld waarbinnen voedselbossen wel mogelijk zijn. Vaak is daar de oppervlakte van het Natuurwerk groter dan in Zeeland.
Al eeuwenlang worden er op de vruchtbare Zeeuwse kleigronden graangewassen verbouwd. Uitgestrekte velden met wuivend graan zijn bij het landschapsbeeld van Zeeland gaan horen. En nog steeds wordt er in Zeeland volop graan verbouwd. Maar veel typisch Zeeuwse graangewassen hebben de tand des tijds niet doorstaan. Ze zijn in de loop der tijd vervangen door rassen met een hoger rendement.
In de politiek en media wordt momenteel veel aandacht besteed aan biodiversiteit. Biodiversiteit is de verscheidenheid (diversiteit) van al het leven (bio) in een bepaald gebied, waarbij je naast het aantal soorten ook kijkt naar de verhouding van de aantallen van die soorten. Binnen natuurgebieden is de doelstelling voor biodiversiteit veelal eenduidig. De insteek is vooral om inheemse soorten die thuishoren in een bepaald type natuur zoveel mogelijk te ontwikkelen en behouden.
Tiendpalen zijn grenspalen die de percelen aangeven waarop tiendenbelasting betaald moest worden. Tiendenbelasting komt voort uit een decreet uit 764 door Pepijn van Herstal waarin hij vervaardigde dat landbouwers een tiende (10%) van de opbrengst verschuldigd waren aan de kerk. In gebieden met weinig natuurlijke begrenzingen van percelen, zoals Walcheren, werden tiendpalen geplaatst als herkenning van belastingblokken. In het begin was het tiendrecht vooral een belasting in natura waarbij 10% van de gewassen die op het land groeide en van de op het land levende dieren aan de tiendheffer moest worden overgedragen.
Uitheemse soorten kunnen inheemse soorten die hier van oudsher al voorkomen in de verdrukking brengen en daarmee de diversiteit omlaag brengen.
Bacterievuur is een ziekte die zowel in o.a. de meidoorn voorkomt als in fruitbomen, met name in peren- en appelbomen.
Al eeuwen lang worden hagen aangeplant om percelen van elkaar af te scheiden. Er zijn kortgeschoren heggen die meestal rond boerenerven zijn te vinden en de meer vrij uitlopende brede en hoge haag. Haag en heg is eigenlijk om het even en heeft dezelfde betekenis in woordenboeken.
Kleine bosjes kunnen een grote bijdrage leveren aan de landschapsbeleving, biodiversiteit en klimaatadaptatie. In het verleden werden regelmatig vraagtekens gezet bij de meerwaarde van kleine bosjes. Een recentelijk onderzoek (DOI: 10.1111/1365-2664.13537) in diverse Europese landen laat echter zien dat kleine bosjes (‘zo groot als een voetbalveld’) per oppervlakte-eenheid minder planten en dieren huisvesten dan grote bossen maar ze leveren wel substantieel meer ecosysteemdiensten per oppervlakte zoals bestuiving van gewassen door wilde insecten en het leveren van geschikter voedsel (bessen, jonge boompjes) voor diverse inheemse dieren.
Het is de laatste tijd vaak in het nieuws: ‘Het gaat slecht met de insecten!’. Wat kunnen we hier aan doen? Een van de kleine maatregelen die ieder kan nemen is kijken welke bomen je plant. Veel in bomen levende insecten zijn gebonden aan een bepaalde boom. Met de keuze van de boom bepaal je ook welke en hoeveel insecten jestimuleert.
Keverbanken zijn stroken land die een halve meter hoger worden gemaakt dan de omliggende akker. Deze verhoogde strook is drie meter breed en zo lang mogelijk. De keverbank wordt ingezaaid met een mengsel van polvormende grassen en kruiden. Naast de keverbank komt een strook met groene braak te liggen. De keverbank ligt hoger en dus droger, bovendien warmt hij sneller op. Dat voorziet insecten zoals loopkevers van een prima leefgebied. Daarnaast biedt een meerjarige keverbank patrijzen en andere akkervogels voedsel én een veilige broedplek in het akkerland. Een plek die niet met machines wordt bewerkt en jaarrond dekking biedt.
De musterdvumme is wellicht de oudste traditionele manier van takhoutverwerking op het erf. Het hoorde bij de bakkeet die op het erf stond. Takkenbossen, ofwel “musterds” werden in vele lagen kruislings over elkaar gestapeld tot een vierhoekig bouwsel. Een zorgvuldig in elkaar gezette “musterdvumme” is niet alleen mooi om te zien maar verschaft het erf ook extra natuurwaarde.
Een Zeeuwse haag is gemengde heg met typische Zeeuwse soorten. Vroeger werd deze heg als vee-afscheiding gebruikt.
Boomgaarden met hoogstamfruit waren vorige eeuw een belangrijk en gezichtsbepalend element van het landschap van Zeeland. Verschillende Zeeuwse hoogstamrassen waren goed aangepast aan de lokale omstandigheden. Vanwege de grote verscheidenheid aan rassen met daarbij een grote variatie in bloeitijd waren de fruitbomen belangrijke waardplanten voor velen insectensoorten. Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) wil graag een stukje van de hoogstamfruitcultuur bewaren.
Het doel van een voedselbos is op een duurzame wijze voedsel produceren. Maar een voedselbos is tegelijkertijd een krachtig ecosysteem met een hoge biodiversiteit en een gezond bodemleven. Daarnaast leveren voedselbossen een bijdrage aan klimaatadaptatie.
Er zijn vele overeenkomsten én verschillen tussen Het Zeeuwse Landschap en onze organisatie.De grootste overeenkomst is dat we ons allebei inzetten voor beheer en behoud van het landschap in Zeeland.Het grootste verschil is dat HZL dit enkel doet op hun eigen terreinen.SLZ heeft geen terreinen in eigendom en streeft dat ook niet na.Wij werken altijd bij en met anderen, denk aan het Waterschap, Staatsbosbeheer, Gemeenten, Provincie, particulieren, andere natuurorganisaties en soms ook bij HZL op hun terrein.
Het doel hiervan is dat SLZ een passend advies kan geven aan eigenaren met verschillende behoeftes. Sommige eigenaren willen hun bosje graag zo natuurlijk mogelijk houden, anderen vinden het juist leuk om allerlei uitheemse soorten aan te planten.
De buxus is van oorsprong een uitheemse plant Echter vanwege het eeuwenlange gebruik van de buxus in siertuinen kan deze plant wel gezien worden als ‘streekeigen’ in Zeeland De buxus is populair in onze omgeving, omdat deze in de winter bladhoudende plant, gemakkelijk in kleine haagjes kort gehouden kan worden en daarmee een mooie afscheiding in perkjes kan geven. Helaas wordt de buxus belaagd door de buxusrups, de rups van de buxusmot.
Helpen met onderzoek naar de huiszwaluw of praktisch advies voor op uw erf over dit guitige vogeltje.
Wilde bijen houden van warme, zon beschenen plaatsen, om daar hun nest te bouwen. Er zijn veel goede kansen om deze dieren te helpen. Let op dat er onderscheid is tussen: ‘ in de grond nestelende soorten’ en ‘boven de grond nestelende soorten’.
Overal in het landschap van Zeeland zijn elementen aanwezig die iets vertellen over gebruiken, tradities en overtuiging van de bevolking. Ze zijn vaak zo vanzelfsprekend aanwezig, dat men ze pas mist als ze zijn verdwenen. Veel elementen zijn aan het boerenerf gebonden en zitten vol met symboliek: versieringen op toegangshekken, op de nok van een schuur, luiken of boeiborden. Ook op andere plaatsen in het landschap, zoals grafmonumenten, metselwerk en muurankers, vinden we volop symbolen In het verleden werden ze algemeen toegepast om op sierlijke wijze een boodschap over te brengen.
Tussen 1906 en 1935 werden ze als kosten- en grondbesparende methode van dijkverhoging op ruim 120 km Zeeuwse dijken geplaatst: muraltmuurtjes. Deze muurtjes vertellen het verhaal over de recente strijd tegen het water en zijn daarmee een bijzonder staaltje waterschapserfgoed. Maar ook zijn ze van grote waarde voor de natuur. Samen met de bijbehorende betonnen glooiingen vormen ze een leefruimte voor o.a. allerlei, deels zeldzame, soorten mossen en korstmossen.
Het komt regelmatig voor dat vleermuizen de weg kwijtraken en door een openstaand raam naar binnen vliegen. Ze zijn misschien overvallen door een onweersbui, achterna gezeten door een uil of achter een nachtvlinder aangegaan zijn. Vaak betreft het ook jonge diertjes die de weg nog niet goed kennen of het vliegen nog niet helemaal meester zijn. ‘s Avonds vind je ze dan tussen de gordijnen of ze vlieg rondjes door de kamer. Wat moet je doen?
De Inundatie van Walcheren in 1944 zette een groot deel van Walcheren onder water. Door het zoute water stierven bijna alle bomen. Een gevolg is dat nagenoeg alle bomen op het overstroomde deel jonger dan 74 jaar oud zijn. Toch staan zowel de dikste als de oudste boom van Zeeland op Walcheren.
In de Schouwse Westhoek zijn nog gedeelten karakteristiek cultuurlandschap te vinden, de elzenmeten. Het zijn kleine perceeltjes van gemiddeld één hectare met een aantal parallel gegraven slootjes. Langs de slootjes zijn aan weerskanten elzen geplant.
Wie langs de polderwegen en dijken van Zeeuws-Vlaanderen fietst, kan het niet ontgaan dat veel straat-namen verwijzen naar vroegere abdijen en kloosterinstellingen zoals de Cambronsestraat bij Hulst en de Boudelodijk bij Lamswaarde. Zijn deze namen de laatste aanwijzingen van oude kloosters of zijn er ook nog andere sporen in het landschap?
Vestingsteden als Hulst, Sluis, IJzendijke en Aardenburg zijn als zodanig goed herkenbaar in Zeeuws-Vlaanderen. Minder herkenbaar zijn de Staats-Spaanse linies die aangelegd zijn van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) tot aan het begin van de Franse tijd in 1794. Deze linies lopen van West-Vlaanderen in België, dwars door Zeeuws-Vlaanderen naar het oosten tot en met Antwerpen.
In het Zeeuwse landschap zijn veel elementen terug te vinden waarbij de vraag boven komt drijven hoe dit is ontstaan? Bijvoorbeeld een stevig blok beton in Zeeuws-Vlaanderen: de trambrug van Hengstdijk en andere tramsporen.
Niet veel mensen beseffen dat, wanneer ze over de Oesterdam heen rijden, ze over historische grond gaan. De Oesterdam is midden jaren ’80 van de vorige eeuw dwars over de resten van de voormalige stad Reimerswaal heen gelegd.
Linnen kleding blijft populair, vooral in de zomer vanwege het luchtige karakter. Basis van deze kleding is het natuurproduct vlas. Van oudsher wordt in Oost- en West Zeeuws-Vlaanderen veel vlas geteeld. Dit heeft te maken met een gunstige bodem en een mild klimaat. Er zijn in Zeeuws-Vlaanderen nog enkele gebouwen bewaard gebleven die een rol speelden bij de vlasverwerking in het verleden. Nabij Brieversweg 9 te Eede vinden we een betonnen gebouw met stalen deuren en een fabrieksschoorsteen ernaast. Het is een voormalige warmwaterroterij, gebouwd voor de Coöperatieve Vereniging "Vlasserswelzijn" uit Eede, officieel geopend op 13 mei 1952.
Mossen zijn pionierende sporenplantjes die overal groeien waar nog niets anders zich heeft gevestigd: op levend of dood hout, op steen en op allerlei bodems vóór ze daar worden afgelost door 'hogere' planten. Nogal wat mensen gooien alles wat klein en onbekend is op één hoop: mossen, lichenen (met de hoogst onhandige Nederlandse naam 'korstmossen'), algen, schimmels en soms nog veel meer. Vaak wordt dit bonte geheel vervolgens geassocieerd met (veel) vocht. Wie wel eens een gortdroge duintop vol Duinsterretjes of een zinderend hete stadsmuur vol Muur-, Muisjes- en andere soorten mos heeft gezien, weet beter. Zoals elke plant stelt elk mos andere eisen aan zijn omgeving: nat of droog, zon of schaduw, zuur of niet zuur. Mossen hebben geen wortels en onttrekken geen voedsel aan het substraat waarop ze groeien: niet aan bomen, niet aan steen en niet aan de bodem. Voor geen van drie zijn ze schadelijk. Ze hebben genoeg aan nu en dan een paar druppels dauw of regen waarin wat voedingsstoffen zijn opgelost die ze met hun hele oppervlak opnemen.
Als vrijwilligers hebben Walter Berentsen, Eddie Dobbelaar en Jan Traas zich fanatiek gestort op oude fruitrassen in Zeeland. Samen met kenner Jacobus Bosschaert, hebben ze al heel wat oude hoogstamrassen op naam weten te brengen. Zo komen we te weten welke rassen er werden aangeplant in onze provincie. Zeeland is een eilandenrijk en dat zie je terug in de verspreiding van oude fruitrassen. Sommige rassen vind je alleen in een bepaalde streek in Zeeland, andere zijn algemeen.
Als veldleeuwerik, patrijs of gele kwikstaart is het vinden van voldoende voedsel, broed- en schuilmogelijkheden geen evidentie. In het moderne cultuurlandschap zijn steeds minder ruige hoekjes, kleine landschapselementen en akkers waar jaarrond voedsel gevonden kan worden. Binnen het agrarisch natuurbeheer proberen overheid, landbouwers en natuur- en landschapsorganisaties hier verandering in te brengen. Deelnemers aan het agrarisch natuurbeheer gaan een meerjarig contract aan om op hun percelen bijvoorbeeld akkerranden in te zaaien, een vogelakker aan te leggen of kleine landschapselementen te behouden en te onderhouden. Zo krijgen de specifieke cultuurvolgers onder onze fauna meer kansen.
Gebruik van zaaizaad om een bloemrijke flora te verkrijgen en om insecten als vlinders en bijen te bevoordelen is populair en wint steeds meer terrein. Daarbij wordt de ingeschatte positieve bijdrage wel eens overdreven. Alsof het zaaien altijd garant staat voor het bevorderen van biodiversiteit. Inderdaad zijn er situaties waar het gebruik van bloemenzaad een heel goed resultaat heeft.Toch zijn er aan het inzetten van gebiedsvreemd zaaizaad ook flinke risico’s en nadelen. Daarom is het goed om, voordat de keuze wordt gemaakt om ergens zaaizaad in te brengen, eerst rekening te houden met deze aspecten. We proberen hieronder eerst een aantal van de risico’s en randvoorwaarden te beschrijven, waarna een overzicht gegeven wordt van de mogelijkheden van het gebruik van het zaaizaad.
Dit is een eerste artikel uit een regionale serie over bomen in Zeeland, het beleid en de wetgeving daaromheen. Zeeland staat bekend als een open provincie met relatief weinig bos en bomen. Toch heeft ook onze provincie veel te bieden aan opmerkelijke bomen. Veel te veel zelfs om allemaal te bespreken. Dit artikel bespreekt de bijzondere bomen van West Zeeuws-Vlaanderen.
Jaarlijks worden er veel bomen en struiken in het landschap aangeplant. Niet alleen in het buitengebied, maar ook bij mensen thuis op het erf. Maar welke soorten kun je nu het beste planten zodat het past binnen het landschap van deze streek, de cultuurhistorie, biodiversiteit en ecologie.
Het is de laatste tijd vaak in het nieuws: ‘het gaat slecht met de insecten!’. Wat kunnen we hier aan doen? Een van de kleine maatregelen die ieder kan nemen is kijken welke bomen je plant. Veel in bomen levende insecten zijn gebonden aan een bepaalde boom. Met de keuze van de boom bepaal je ook welke en hoeveel insecten je stimuleert.
Dat is in eerste instantie aan de gemeente om te bepalen als bevoegd gezag voor het bestemmingsplan. Wanneer het voedselbos primair bedoeld is voor de productie van voedsel, zal de bestemming agrarisch waarschijnlijk het meest passend gevonden worden.
Tholen beschikt over een aantal bekende monumentale boerderijen. De boerderijen op Tholen zijn moeilijk te typeren door de grote verschillen in interieur en uiterlijk. Zowel de oorlog als de inundatie in 1953 zijn van invloed geweest op de erven en hun beplanting.
De biodiversiteit staat onder druk. Niet alleen in natuurgebieden en in het agrarisch gebied, maar ook in versteende gebieden. Door het treffen van gerichte maatregelen kan overal een positief resultaat behaald worden en krijgen soorten een nieuw leefgebied. De eerste gedachte gaat hierbij niet uit naar bedrijventerreinen. Dat hier hele goede mogelijkheden liggen heeft het interregproject 2Bconnect bewezen.
In het PARTRIDGE project laten we zien hoe we in modern boerenland, met de juiste maatregelen, patrijzen duurzaam kunnen beschermen. Als het met patrijzen goed gaat, dan profiteert andere natuur in deze gebieden daarvan mee. Denk aan zoogdieren zoals de haas, vogels zoals de veldleeuwerik en aan insecten, bijen en vlinders.In deze set factsheets omschrijven we de vijf belangrijkste PARTRIDGE maatregelen. Dit zijn de maatregelen: keverbank, bloemenblok, patrijzenhaag, winterstoppel en bijvoeren.
Waar de “openbare” bomen steeds van dichtbij te bewonderen zijn, is dat op erven meestal niet het geval. Toch sieren ook de monumentale bomen op erven het landschap.Erven met mooie bomen vallen al van ver op in het open Zeeuwse landschap. Goed begroeide erven vormen groene oases in het vaak grootschalige landschap.
Wie vanuit de lucht naar de gemeenten Borsele en Reimerswaal kijkt, ziet naast een paar overeenkomsten ook aardig wat verschillen. De polders die aan Wester- ofOosterschelde grenzen zijn grootschalig en open van karakter. Dat geldt in de Zak van Zuid-Beveland grofweg zuidelijk van de lijn ’s Heerenhoek, Driewegen, Oudelande en Ellewoutsdijk. Voor Reimerswaal geldt dat zelfs voor het grootste deel van de gemeente, waarvan bijna de hele oppervlakte binnen de twee kilometer vanaf de Wester- of Oosterschelde ligt. In die open gebieden zo dicht bij het grote water is het niet optimaal voor bomen. Daar heerst de wind. Een verschil tussen beide gemeenten is dat Borsele midden in de Zak wel een kleinschalig gebied heeft, waar bijna alle dijken beplant zijn en er voor bomen een veel gunstiger microklimaat heerst.
Voor een kleine gemeente als Kapelle zijn er veel prachtige bomen aanwezig, zowel op particuliere erven als in de dorpjes. In het Landelijke Register van Monumentale Bomen staan wel 34 bomen of boomgroepen geregistreerd.
De Gemeente Goes is een van de gemeenten in Zeeland met het grootste aantal monumentale bomen. Indrukwekkend mooi zijn de wallen van Goes inclusief de Ravelijnen, die beplant zijn met talrijke schitterende bomen waaronder beuken, essen, zomereiken, populieren en vele andere. Maar ook andere plekken hebben veel moois te bieden.
De mooiste gemeentelijke bomen zijn te vinden in de Voorstraat te Colijnsplaat. Het is een betrekkelijk oude lindenlaan in het centrum van het dorp. De bomen worden periodiek (ook recentelijk nog) zo gesnoeid dat ze in het straatbeeld blijven passen. Op de Dorpsdijk in Wissenkerke staat een aantal oude paardenkastanjes. Deze bomen zijn tussen de 80 en 100 jaar oud. In het Landelijk register monumentale bomen zijn veel oudere bomen op erven geregistreerd.
Wie in Oost Zeeuws-Vlaanderen op zoek wil maar monumentale bomen doet er goed aan om in oude dorpskernen, op kerkhoven en historische boerenerven te gaan zoeken. Neem bijvoorbeeld het prachtige Zuiddorpe. Aangekomen op de markt word je verrast door de eeuwenoude linden die daar staan. Maak een rondje rond de kerk en je staat oog in oog met fraaie beuken en linde. De met voorsprong meest indrukwekkende beuk heb je dan nog niet eens gezien. Deze staat een beetje verscholen in de oude pastorietuin. Door het hekwerk de tuin in glurend kan je hem net zien. Dit is wel de grootste beuk uit de wijde omgeving!
In het Landelijk register van de Monumentale bomen van de Bomenstichting zijn er van deze gemeente drieëndertig bomen of boomgroepen opgenomen. Daarvan zijn er tien Paardenkastanjes, vijf lindes, twee Oosterse platanen en bijvoorbeeld ook twee Zwarte moerbeien. Als hoogste boom staat een zilverlinde geregistreerd. Deze staat op de Algemene begraafplaats van Zierikzee en is dertig meter hoog.
Er zijn weinig streken in Zeeland zo hard getroffen door de iepenziekte als de Gemeente Tholen. Wie een jaar of twintig geleden een rondje door het landschap van Tholen reed, zag overal op de dijken prachtig uitgegroeide ‘Belgica’ iepen. Door deze ziekte zijn ze helaas allemaal verdwenen. De streek is erdoor veranderd. Het landschap is er toch wat opener door geworden. Hier en daar zijn populieren op de dijken teruggekomen, waardoor deze soort nu het landschap domineert.
Zeeland is een bosarme provincie met hier en daar een aangelegd populierenbos op de klei of naaldbos op het zand. Toch zijn er wel degelijk natuurlijke en karakteristieke Zeeuwse bossen. Afhankelijk van bodem, grondwater en beheer zijn verschillende natuurlijke bostypen te onderscheiden.
Voor het verzamelen en het opslaan van consumptiewater waren er vóór de aanleg van de drinkwaterleidingen beperkte mogelijkheden. Drinkwater afkomstig van regenwaterafvoeren, werd bewaard in kleine keldertjes, zgn. waterbakken of regenbakken, die in de directe omgeving van de woning staan. Vaak zijn ze tegen de woning aangebouwd, maar je vindt ze ook wel bij schuren, wagenhuizen en bij of zelfs in de (bak)keet. Het water werd opgehaald met een putemmer of een pomp.
In Zeeland komen actueel nog 16 soorten orchideeën voor. Hoewel veel soorten in natuurterreinen te vinden zijn, kun je ook daar buiten verschillende soorten tegenkomen.
Op de Zeeuwse boerenerven is veel symboliek terug te vinden die iets vertelt over de tradities, waarden of overtuiging van de bewoners. In het verleden werden symbolen algemeen toegepast om op sierlijke wijze een boodschap over te brengen.
De oudste bossen in Zeeland komen voor op de historische buitenplaatsen of de restanten daarvan. Mooie voorbeelden daarvan zijn de Manteling op Walcheren, Schuddebeurs en landgoed Ter Hooge. In Zeeland zijn bij ruilverkavelingen veel bossen en bosjes aangelegd zoals de zogenaamde dorpsbosjes. Doordat deze bosjes zich ontwikkeld hebben tot volwaardig bos, is het ook echt leuk om hier een boswandeling te maken, te spelen of te picknicken.
Dat is mogelijk. Het perceel zal een passende bestemming moeten hebben waarbinnen de aanleg van een voedselbos mogelijk is of de huidige niet passende bestemming moet gewijzigd worden. Het aanplanten van houtopstanden t.b.v. een voedselbos zal in veel gevallen omgevingsvergunningplichtig zijn binnen een agrarische bestemming. Er kan namelijk sprake zijn van effecten op aangrenzende agrarische percelen zoals schaduw, bladval, wildschade etc. Daarnaast kunnen ook vanuit het aspect landschap binnen een bestemmingsplan beperkingen zijn opgelegd aan opgaande beplanting op bepaalde locaties of vanuit natuur omdat er bv. een weidevogelgebied naast het perceel ligt.
SLZ zoekt regelmatig stagiaires van verschillende opleidingsniveaus en studierichtingen binnen verschillende projecten. Houd de website in de gaten voor de openstaande vacatures of neem contact met ons op via: info@landschapsbeheerzeeland.nl.
